Fabriekscomplex
Het ENKA-complex bestaat uit een groot aantal gebouwen, waarvan er acht zijn aangewezen als rijksmonument. Het terrein van ca. 42 hectare ligt aan de oostkant van Ede, direct ten zuiden van de spoorlijn Utrecht-Arnhem. Sinds ENKA in 2002 besloot om de fabriek te sluiten staat het gehele complex leeg.
Het complex is verworven door de Grondbank Bennekomseweg Ede CV met de bedoeling op deze locatie een nieuwe wijk met 1500 woningen te realiseren naar stedenbouwkundig ontwerp van AWG architecten uit Antwerpen. De monumentale onderdelen zullen hierin worden geïntegreerd.
Ons bureau is gevraagd om een bouwhistorische verkenning van de te behouden gebouwen uit te voeren, met als hoofddoelen een bouwhistorische waardebepaling van de diverse onderdelen, en een inventarisatie van de kansen en risico´s bij herontwikkeling. Vervolgens zijn de herbestemmings- mogelijkheden van het markante poortgebouw, de westvleugel, een tweetal schoorstenen, het chemicaliënmagazijn, het EHBO-gebouw en het kantinegebouw in kaart gebracht voor woon- werk- en culturele functies. Voor elk van deze gebouwen is een aantal transformatiemodellen ontwikkeld, getoetst aan regelgeving en monumentenbeleid, en doorgerekend ten behoeve van de besluitvorming door de opdrachtgever.
Kantinegebouw
Vanaf 2017 werkte ons bureau aan het ontwerp voor de transformatie van het kantinegebouw. Dit is gebouwd in 1950-51 naar een ontwerp uit 1949 van architect D. Masselink. Het gebouw is centraal ontworpen op de binnenplaats van het oude fabriekscarré en was via loopbruggen ook verbonden met deze productiegebouwen van 1922. Het complete terrein wordt nu getransformeerd tot een nieuwe woonwijk. In het voormalige kantinegebouw is de ENKA-school, een basisschool gerealiseerd. Later komen in de bovenverdiepingen nog andere wijkvoorzieningen als kinderdagopvang, buitenschoolse opvang en paramedische functies.
Bij de nieuwe indeling is er zo veel mogelijk rekening gehouden met de structuur van het bestaande gebouw. De opzet van de lokalen is passend gemaakt binnen de kolommenstructuur door per lokaal één kolom onder het plafond af te zagen en op te vangen met een ‘spin’-constructie. Door de lokalen steeds anders te positioneren ontstaat er een dynamische gang die ruimte biedt voor multifunctioneel gebruik: werkruimten, speelplekken, lunchruimte of mediatheek.
Het hele souterrain wordt voorzien van een nieuwe verhoogde vloer. Op deze manier wordt de borstwering verlaagd, zodat de kinderen meer contact hebben met buiten. Bovendien kunnen de luchtkanalen en andere installatietracés nu uit het zicht gehouden worden. Het schoolplein aan de westzijde van het gebouw wordt verlaagd tot op het niveau van het souterrain, zodat een beschut en afgebakend gebied ontstaat. Direct aan dit plein wordt een nieuw, verdiepingshoog portaal geplaats in de langsgevel als nieuwe hoofdentree voor de school.
De gemeente Ede had als huisvester de wens om de school te huisvesten in een energiezuinig gebouw. De bestaande gevel van beton en enkelglas is thermisch verbeterd door erachter een tweede, geïsoleerde gevel te plaatsen. De benodigde zonwering is in de spouw tussen de twee gevels opgenomen. Met behulp van vloerverwarming, luchtbehandeling met warmteterugwinning en pv-panelen is het energieverbruik verder teruggedrongen.
